Özyönetim Üzerine...

Rus yönetimi bizim dilimizi, Leh dilini yasaklamıştı. Leh Diliyle konuşmak, yazmak yasaktı. Dersler Rusça veriliyordu. Leh diliyle hiçbir söz söylenmezdi, Leh dili kullanılarak hiçbir cümle kurulmazdı.

İsmail Beşikci

29.09.2015, Sal | 08:56

Özyönetim Üzerine...
Makaleyi Paylaş

Son bir - bir buçuk ay içinde, Halkların Demokrasi Partisi, Demokratik Bölgeler Partisi, Kürdistan’ın birçok şehrinde özyönetim ilanları yaptı. Varto, Cizre, Yüksekova, Silvan, Hizan, Sur (Diyarbakır) gibi şehirler bunlar arasında sayılabilir. Özyönetim ilanları üzerine, birçok alanda gözaltılar, daha sonra da tutuklamalar gerçekleşti. Halkların Demokrasi Partisi’nden (HDP), Demokratik Bölgeler Partisi’nden (DBP), Halkların Demokratik Kongresi’nden (HDK), Demokratik Toplum Kongresi’nden, (DTK), Kürdistan Topluluklar Birliği’nden (KCK) birçok kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların büyük bir kısmı tutuklandı. Bazı alanlarda eş başkanlar birlikte tutuklandı.

Bunun yanında, Kars, Ağrı, Doğubeyazıt, Erzurum, Muş, Bitlis, Siirt, Hakkari, Van, Nusaybin, gibi pek çok alanda, İstanbul, İzmir, Mersin, Adana gibi şehirlerde, yine Kürdlere ilişkin gözaltılar, tutuklamalar oldu.

Şöyle düşünelim: Gözaltına alınanlar veya tutuklananlar, karakolda veya polisde, sonra, Cumhuriyet Savcılığı’nda, daha sonra da mahkemede, sonra da, cezaevinde… her yerde, Kürdçe konuşuyorlar. Düşüncelerini, örneğin özyönetimle ilgili düşüncelerini Kürdçe açıklamaya çalışıyorlar…

Ve bunun sistematik olarak yapıldığını, Varto’da, Silvan’da, Yüksekova’da, Ağrı’da, Bitlis’de, Cizre’de, Muş’da,… Her yerde yapıldığını, sürekli olarak yapıldığını düşünelim. Bu süreç nasıl bir etki yaratır?

Kanımca, bu koşullarda, Kürdlerin, Kürdistan’ın önünü açacak olan süreç budur. Sağlıklı bir özyönetimi getirecek olan süreç de budur. Böyle bir sürecin hayatın her alanına egemen kılınması elbette çok önemlidir. Karakolla, savcılıkla, mahkemeye, cezaeviyle sınırlı tutmak yeterli değildir. Ama, bu ortamda, bu koşullara, karakolda, savcılıkta mahkemede vs. böyle bir sürecin yaşanması önemlidir.

Aslında, doğal olarak yaşanması gereken süreç budur. Fakat, HDP’deki, DBP’deki ‘Türkiyelileşme’ anlayışı, gerillanın eğitim ve öğrenim dilinin Kürdçe olmaması, bu ilişkileri belirsiz kılmakta, bulanıklaştırmaktadır. ‘Türkiyelileşme’nin Kürdistani değerlerden kopma anlamına geldiğini vurgulamak gerekir.

Özyönetim, yerellikle ilgili bir kavramdır. Merkezi yönetimin hangi yetkilerini yerel yönetimlere bırakacağı ile ilgilidir. Dünyadaki uygulamalara baktığımız zaman, eğitim, sağlık, bayındırlık, barınma, asayiş konularının yerel yönetimlere bırakıldığı görülmektedir. Bu da merkezi yönetimle yerel yönetimler arasında bir anlaşmayı gerekli kılar. Bu anlaşmada merkezi yönetim, hangi yetkilerini yerel yönetimlere bırakacağı belli eder. Bu, özyönetimin tek taraflı bir iradeyle açıklanamayacağı anlamına gelir.

Bu süreç nasıl yaşanacaktır? Elbette, siyaset kurumunu etkin kılarak, siyasal çalışmalar yaparak yaşanacaktır.

7 Haziran 2015 Genel Seçimleri’nde, Halkların Demokrasi Partisi, 6 milyona yakın oy almıştır. TBMM’de, 80 milletvekili ile temsil edilmektedir. Önümüzdeki 1 Kasım 2015 Genel Seçimleri’nde de benzer bir sonucun ortaya çıkması büyük bir olasılıktır. HDP’nin yüzün üzerindeki, belediyede ağırlığı vardır. Bunun yanında, Kürdler, sivil toplum kurumlarında örgütlüdür. Basın sektöründe Kürdlerin sesi duyulmaktadır. Kürdlere, bu arada, HDP’ye yakın olan gazeteler, radyolar, televizyonlar vardır. Bu koşullarda, siyaset ön plana çıkarılmalıdır. Milletvekilleri, siyasal partilerin yöneticileri, sivil toplum yöneticileri vs. konuşmalıdır. Siyasetin önünün açılması gerekir. Siyasal mücadelenin etkin bir şekilde yürümesi için, elverişli bir ortamın yaratılması gerekir. Gerek devlet-hükümet, gerekse, HDP, Kürdler, gerekse, Qandil, böyle bir ortamın yaratılması yolunda çaba göstermelidir.

Özyönetimin merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasında, yapılacak bir anlaşmayla kurulacağını söyledik. Devler-hükümet, böyle bir anlaşmaya yanaşmazsa ne olur? Devlet-hükümet, Kürdlerin ileri sürdüğü taleplere cevap vermezse ne olur? Merkezi yönetim anlayışından taviz verilmezse, adem-i merkeziyete eğilim gösterilmezse ne olur?

Devlet-hükümet, Kürdler için okul açmayabilir, Kürd diliyle eğitim verecek bir okulu açmayabilir. O zaman da Kürdlerin her evi bir okul yapmak için çaba göstermesi gerekir.

İşte bu noktada, Madame Curie’nin anlatımlarına bakmak gerekir: Marie Curie’nin (1867-1934) 1911 de Nobel Kimya Ödülü’nü kazandığını hatırlatalım. 1903’de de, kocası Pierre Curie (1859-1906) ve Henri Becquerel’le (1852-1908) Nobel Fizik Üdülü’nü, paylaştığını belirtelim.

Polonya, Kürdler/Kürdistan gibi, tarih boyunca birkaç defa bölünmüş, parçalanmış, paylaşılmıştır. Polonya’nın toplumsal ve siyasal tarihinin, Kürd/Kürdistan tarihini çağrıştıran bir boyutu var. Polonya, 1870’lerde yine böyle bir durumu yaşamaktadır. 1870’lerde, Polonya’nın bir kesimi Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, bir kesimi Rus İmparatorluğu, bir kesimi de Alman İmparatorluğu tarafından işgal edilmiştir.

Marie Curie 1970’lerde, 8-10 yaşlarında bir çocuktur. Yaşadığı bölge de Rus İmparatorluğu’nun denetimimi altındadır. Marie Curie, o yılardaki eğitim-öğrenimle ilgili olarak şunları anlatmaktadır:

Rus yönetimi bizim dilimizi, Leh dilini yasaklamıştı. Leh Diliyle konuşmak, yazmak yasaktı. Dersler Rusça veriliyordu. Leh diliyle hiçbir söz söylenmezdi, Leh dili kullanılarak hiçbir cümle kurulmazdı. Bazan sınıfa, denetim yapmak için, öğretmenlerden başka, Rus subayları da giriyordu. Bazan Rus subayları, dersin ortasına birdenbire sınıfa girerlerdi.

Ama biz Leh çocukları, ders bitip teneffüs başladığı andan itibaren yani, öğretmen sınıftan çıkar çıkmaz, kendi aramızda Leh diliyle konuşmaya başlardık. Evlerde hazırladığımız Lehçe yazıları birbirimize gösterirdik. Lehçe yazılı defterleri ve kitapları özenle saklardık. Teneffüs bitip, öğretmen sınıfa girer girmez, Lehçe kitaplarımızı ve defterlerimizi, sıralarımızda ve çanlarımızın gizli yerlerinde saklamaya çalışırdık.

Biz Leh çocukları, sabah evlerden okula gelirken, akşam, okuldan evlere dönerken, kendi aramızda hep Leh diliyle, kendi dilimizle konuşurduk. Bu konuşmalarda, Rus diline katiyen yer vermezdik. Evlerden okula gelirken, okuldan evlere dönerken gruplar halinde olmaya özen gösterirdik.

Herkes, o akşam, kendi evinde, kendi sokaklarında veya mahallelerinde olup bitenler hakkında, arkadaşlarına bilgi verirdi. Böylece, herkes, şehirde, bölgede olup bitenler hakkında, Leh-Rus ilişkileri hakkında bilgi sahibi olurdu. Polonyalılar, Rus yöneticilerle ilişki kurmamaya özen gösterirlerdi.

İşgalci Rus yöneticiler, bizim dilimizi yasaklamışlardı. Lehçe konuşmak, yazmak yasaktı. Ama, Leh diliyle ilgili olarak her ev bir okuldu. Aileler, Leh dilinin, genç kuşaklar tarafından öğrenilmesi, konuşulması, yazılması için yoğun çaba içindeydi. Polonya özgürlüğüne böyle bir bilinçle kavuştu.

Bütün bunları, Marie Curie’nin kızı Eva Curie anlatmaktadır. Eva Curie, Madame Curie, Çev. Mebrure Sami Koray, Remzi Kitabevi, 1946, İstanbul

Bir Gözlem

Diyarbakır’da, Sur’da, Kayapınar’da, Van’da, Batman’da, Nusaybin’da, Muş’da, Yüksekova’da, Bitlis’de, Tatvan’da vs. sokak aralarında dolaşalım. Sokaklarda, evlerini önlerinde oynayan çocukları izleyelim. Bu çocukların, oyunlarında, birbirleriyle nizahlarında, kavgalarında… hangi dili kullandıklarına dikkat edelim. Eğer bu dil Kürdçe değilse, Kürdler/Kürdistan çok büyük bir tehlike ile karşı karşıyadır.

50, 60-70 yaşındaki kişilerin, yaşlı Kürdlerin, kahvehanelerde, evlerinin önlerinde, sokak başlarında vs. oturup birbirleriyle Kürdçe konuşmaları elbette iyidir ama belirleyici değildir. Çünkü geleceği belirleyen çocuklardır. Kürd çocukların Kürdçe okuyup yazmaya bilmemeleri elbette çok büyük bir sorundur. Bu, Kürd siyasal partilerinin, Kürd sivil toplum kurumlarının, belediyelerin vs. yakından ilgilenmesi gereken bir konudur.

16794 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:12:15:54

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

Newroz 2024 Akre Üç Kitap Hazro Beyleri Simurglar Mehmet Bayrak’ın Kürt Kimliği Mücadelesi Şeyh Said Direnişi İle İlgili İki Kitap Diyarbakır Kitap Fuarı 2023 Ermeni ve Rum Mallarının Türkleştirilmesi Ehmedê Xanî’nin Hatırası Üzerine Abdurrahman Önen-Erdnîgarîya Kurdistanê Kürtler ve Güller Cilt 3 ‘49’lar’, ‘55’ler’, ‘23’ler’ … 'Yaşamın Kıyısında' Behdinan, Barzan, Milli Lider Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler(II) Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler Yüzüncü Yılında Lozan Antlaşması Son Kız ‘Deniz’in Ütopyası’ Üzerine Rudaw TV Stockholm Kürd Sürgün Müzesi Üzerine Düşünceler Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan II Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan Diaspora Kürdleri Mele Mıstefa Barzani Ulusal Müzesi Rovîyê Xasûk Barzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi III Kendi Kendini Yönetme Hakkı ‘Ayrılıkçı Yazılar’ Peywend Yayınları Duhok Üniversitesi’nin 30. Yılı Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne II Kürtçülük Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne Kürd Aydınları II Bedirhan Epözdemir’in Anıları Seyidlik-Şeriflik Kürdizade Ahmed Ramiz Medreseler-Üniversiteler Medya Kitabevi Birleşmiş Milletler ve Kürdler Mülteci Yaşamlar Öncü Bir Kürt Aydını 59 Yıl Sonra Şemdinli Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu III Ortadoğu Bir Ailenin Son 200 Yıllık Tarihi Tarih Okumaları, Kürdlerin Hikayesi Hewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde Konferans Theodor Herzl Bize Ne Anlatıyor? Aforizmalar Son Yolcu Irkçılık Hakkında … Aydınlar Hakkında… Latife Fegan’ın Anıları Adil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü? Kürd Aydınları İlim-Bilim Kürdçe Derslerinin Önemi Yaş 83…* Mezopotamya Uygarlığında Hakkari Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - II Bediüzzaman’ın Hançeri Doğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu* Destar Kitap-Kafe Kürdistan’ın Güney'ine Seyahat Kürd Tarihinin Yazılı Ana Kaynakları Bingöl-Van Gezi İzlenimleri Göbekli Tepe Hakkında… Güvenlik Munzur Çem’in Anıları Derve Cendere II Saatin İçindeki Sır Mehmet Öncü Kitapları Zarema, Yahudi Devleti Juli’nin Sesi ‘Ateşte Doğanlar’ Kadri Hoca… Kürt Hâkim Alevilik Üzerine II ‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı Üzerine Uygur Türkleri Başkanlık Seçimleri, ABD Üniversite Raporu OFra Bengio’nun Kürd Liderlere Eleştirisi Dr. Said Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu… Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliği Ama Onlar Kardeştiler… Mustafa Suphi ‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’ İSkan Tolun II Kürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II ‘Doğumun Ölümü’ Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî) Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine… Ermeniler, Kürdler, Azeriler Devrimci Doğu Kültür Ocakları Eylül 2020 Kürdler-Kürdistan Bir AİHM Başkanı Halepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırı Devran İskan Tolun Woodrow Wilson Harf Devrimi’nin Kürdler İçin Anlamı Mehmet Elbistan Kürtler, Şehir Şehirlileşme ‘Kürt Çalışmaları…’ Zini Gediği Katliamı Kürd Tarihini Kürdlerin Yazması… ‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II ’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ Değinmeler-2 Irkçılık Üzerine Seyid Ahmed Cebari Şengal, Afrin Mustafa Selîmî Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu Orhan Kotan’ın Şiiri Leylan - II Kürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı? Leylan Xwebûn Orta Karadeniz’de Etnisite İlişkileri Alevilik Üzerine… Güvenli Bölge Duvarımızı Yapamadık… Doktor Said Alevilik ve Tarihi Bitlis ve Ahalisi 1916 Kürd Tehciri Bir Diplomatın Anıları Xızır Nasıl Ali Oldu? Kürd Tarihi Üzerine Gözlemler Adıyla Çağırmak Kürdistan’ın Güneyinde Soykırım Kürdlerin Tarihi Milliyetçilik Üzerine Hong Kong, Kürdistan ‘Kürtlerle Türkler’ Ortadoğu’da Devletlerin Kurulması Abdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. Yıldönümü Üniversitenin Bilim Anlayışında Temel Sorunlar Cumhuriyet, 19 Mayıs 2019 'Özgürlük İçin Sanat' Helsinki’de Sosyal Forum Teknoloji, Bilim, Eğitim Milletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/Kürdistan Hewler - Duhok - Zaho Bir Tartışma Üzerine… Dönemin Romanları Eleştirilerin İzinde Rêya Heqîyê (Alevilik) ABD Ziyareti - IV ABD Ziyareti - III ABD Ziyareti - II ABD Ziyareti - I Berlin’de Dersim 37-38 Paneli Başur’da Siyaset Duhok-Hewlêr Gezisi Kürdçe Yasaklarının İşlevi ‘Aleviliğin Doğuşu’ II ‘Kimliksiz Çığlıklar’ Türkiye’de Adalet Arayışları 'Aleviliğin Doğuşu' Kürdlere Soykırım… Moskova’da Kürd Konferansı Cevat Geray’a Sevgi… Bilim Ahlakı Mahallenin Arkadaşları Selahattin Demirtaş’ın Şarkısı Canip Yıldırım Kütüphanesi Devşirmeler ve Devletsizler Dağ Kavmi - II Adaylar… Dağ Kavmi -I Geleceğini Belirleme Hakkı ve Kürdler Farhad Daftary, Şiilik Alevilik Şiizm ‘Türklük Sözleşmesi’ Timure Halil Hakkında … Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk… Celal Talabani... Kürdler Zoru Başardı… Bağımsızlık... Güvenlik... Domino Etkisi Referandum-Bağımsızlık Tartışmaları Danimarka Seyahati Sekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımı İnsanlık Araştırmaları Merkezi Fahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine… Bir Kürd... İki Kürd... Üç Kürd Yezda... Ermeniler, Kürdler… Yeni Bir KDP Kurma Çalışmaları Hasta Adam Avustralya Gezisi Hayatımdan Kesitler Birey Toplum İlişkileri Peşmergelik Yüce Bir Değerdir Kaderine Küsmek Kürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun… Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor Said Suriyeli Mülteciler Parlamento Milli Düşünce Sempozyumu Desmond Fernandes Kürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!... Kürtler Ne İstiyor? Eşkiya 28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak... Devlet, İslam, Kürdler ve Darbe Pencinarîler II Pencinarîler I Azim... 'Afrika Edebiyatı' Üzerine… Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, Ezdan Zağros’un Ötesine… Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı 'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç Söz İttifaklar Mahmut Yeşil’e Sevgi… Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon Planları Yakındoğu’nun İmhası ve Pontus Sorunu Keşiş’in Torunları Dersimli Ermeniler Anlıyorum Ama Konuşamıyorum 1128 Akademisyen Yaşar Kaya Alevilik... Elveda Güzel Vatanım Alevilerin Kitabı Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan III Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan II Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I) Komkurd-An Nelson Mandela - Aziz Sancar Barış, Yüzleşme, Müzakere İBV Hewler Temsilciliği 558. Oturma Şengal’i Ziyaret Şengal TBMM Kürdlerde/Kürdistan’da Ana Sorun Norveç Seyahati Alaine Tuoraine’e Eleştiri Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim Zaafları Güneşin Krallığı Keyakisar Barzani bir dönem daha görevde kalmalıdır Temel şart Kürdistan Ordusu! Girê Spî'nin Kurtarılması... Üniversitenin Ana Sorunu Mardin: Hüzünlü Kent Alevilik-Müslümanlık Osmanlılar ve Acemler Arasında Kürdler İslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son buldu Kürd Kültürü Neden Yağmalanıyor? Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê' İki Olay Üzerine Düşünceler Barış ve Çözüm Süreci - III Eleştiriler Ev Jin û Mêrê bi Maskê Barış ve Çözüm Süreci - II Murat Bozlak’a sevgiler... Barış ve Çözüm Süreci… Rejim, İslamileşme, Kürdler/Kürdistan Alman Şarkiyatçı Dr. Friç Soykırımlar ve Devletsiz Halklar IŞİD’in Zuhuru Şeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in Katili Ulusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/Kürdistan Bitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de Yaşam Uluslararası Bitlis Sempozyumu Barzaniler Değinmeler İfade Özgürlüğü ve ABD Türk Siyasal Kültürü Üzerine… Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/Kürdistan Anti-Kürd Uluslar arası Nizam Kürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru... Ulus İnşa Sürecinde Dilin Rolü Mustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruz Düşün Hayatında ve Edebiyatta Kurumlaşmalar Yakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in Katledilmesi Resmi İdeolojinin Temel Özelliği Roboski – Goyiler Türk-İslam Sentezi ve Kürd Sorunu Kürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudur Barış
x