Kürtçülük

Dr. Bilâl Şimşir’in Kürtçülük isimli iki ciltlik bir yapıtı var. İki cilt de hacimli.Kürtçülük I 1787-1923, Bilgi Yayınları, Nisan 2007, Ankara 613 s.Kürtçülük II 1924-1999, Bilgi Yayınları, Ocak 2009, Ankara, 714 s.

İsmail Beşikci

08.12.2022, Per | 06:55

Kürtçülük
Makaleyi Paylaş

Bu iki kitapta da Kürtçülük sözcüğü çok kullanılıyor. Kürtçülük sözcüğünün yüzlerce defa, hatta çok daha fazla kullanıldığı söylenebilir. Ama, bu belirsiz bir kavram olarak kullanılıyor. İnsan ne söylediği zaman Kürtçü olur. Bir insan, bir Kürd, hangi talebi ileri sürdüğünde kendisine Kürdçü denebilir? Bir insan, bir Kürd, ne gibi bir eylem içinde olduğunda ona, Kürdçü denebilir? Kürtçülük kavramının içeriği nedir? Dr. Bilal Şimşir, bunlara açıklık getirmiyor. Ama bu sözcüğü çok sık kullanıyor. Bu sözcüğü kullanırken, ilgili kişiye veya kişilere, kurumlara, küçümseyici, suçlayıcı, aşağılayıcı bir tonda yaklaşıyor.

Buna rağmen, Kürt, Kürtçe, Kürdistan, Kürtçülük, Kürtçü gibi sözcükler yazılırken, sözcüğün baş harfinin büyük harfle yazıldığına da işaret etmek gerekir.

***

Dr. Bilal Şimşir’in (d. 1933, Osmanpazarı/Bulgaristan) Kürtçülük kitaplarının en önemli özelliği, kanımca, Kürdlerin de bir iradesinin olabileceğine Kürdlerin de ulusal haklarını, demokratik haklarını isteyebileceğine kati surette yer vermemesidir. Kürdler, birer birer veya gruplar halinde ’bizim dilimiz de, Kürd dili de serbest olsun’ diyebilir. ’Kürdler de, kendi kendilerini yönetsinler’, ‘Kürdler kendi geleceklerini kendileri belirlesin’ diyen Kürdler olabilir. ’Türklerin nesi varsa, onlardan bizim de olsun, Kürdlerin de olsun’ diyenler olabilir. ‘Kürdler de özerklik, bağımsızlık isteyebilir’ diyenler olabilir. Dr. Bilal Şimşir’in Kürdçülük kitaplarında, Kürdlerin de böyle irade sahibi olabileceklerine, kat’i surette yer verilmemiştir. Bu bakımdan, Kürdlerden, Kürdçe’den vs. söz eden herkese, Kürtçü denerek, küçümsenerek, aşağılayarak, suçlanarak yaklaşılmıştır. Kitapta, Rusya’daki Bilimler Akademisi’nin Kürdlerle ilgili çalışmalarından dolayı, ‘Rus Kürtçülüğü’ şeklinde bir deyim de kullanılmaktadır. (Cilt 1 s. 23)

Dr. Bilal Şimşir ve kitaplarının çok önemli bir özelliği de, tekçi, inkarcı, asimilasyoncu resmi ideolojiye, bu görüşler doğrultusunda, devlet terörünü de savunan resmi ideolojiye kati surette bir eleştiri getirmemiş olmasıdır. Resmi ideolojiyi çok rahat bir şekilde benimsemiş olmasıdır. Resmi ideolojinin herhangi bir ideoloji olmadığını, devletin idari ve cezai yaptırımlarıyla korunan ve kollanan bir ideoloji olduğunu hatırlatmak gerekir. Resmi ideolojiyi benimsemediğiniz, eleştirdiğiniz zaman devletin idari ve cezai yaptırımlarıyla karşı karşıya kalabilirsiniz.

Ana Sorun Nedir?

Dr. Bilâl Şimşir, sorunu, Kürtçülük Cilt I’de, Tanzimat Döneminde Kürtçülük (1827-1877), Sevr Sürecinde Kürtçülük (1878-1918), Mondros’tan Lozan’a Kürtçülük (1919-1923) başlıklarıyla incelemiş.

Kürtçülük Cilt II’de, sorun, Türkiye Cumhuriyetine Karşı, Avrupa ve ABD’de Bölücülük Hareketleri, Cumhuriyete Dışarıda Düşmanca Saldırılar (1924-1999), Cumhuriyete İçeriden Dış Destekli Saldırılar ve Karşı Önlemler (1924-1950), Cumhuriyetin İkinci Çeyreğinde Türkiye İçinde Ayrılıkçı-Bölücü Hareketler, Cumhuriyete İçeriden Dış Destekli Saldırılar ve Bunlara Karşı Alınan Önlemler (1950-1975), Cumhuriyetin Üçüncü Çeyreğinde, Türkiye’ye Karşı, Dış Destekli Bölücü Terör, Asala ve PKK’nin Eş Zamanlı olarak Sahneye Çıkışı (1975-2000) başlıklarıyla incelenmiş.

Dr. Bilâl Şimşir bölücülük sözcüğünü de çok kullanıyor. ‘Batılı emperyalist güçler, Anadolu’yu parça parça edip yutmak için planlar, programlar açıkladılar.’ Diyor. Halbuki, o dönemde, Kürdler, Kürdistan fiilen bölünmüş, parçalanmış, paylaşılmıştır. Milletler Cemiyeti, en büyük, en ağır haksızlığı Kürdlere yapmıştır. Bu, Kürdlerde, bir insanın iskeletinin parçalanması, beyninin dumura uğraması gibi bir durum yaratmıştır. Bugün 50 milyonun üzerinde bir nüfusa sahip olan Kürdlerin, Birleşmiş Milletler, İslam Konferansı gibi uluslararası kurumlarda temsil edilmemesi, Ortadoğu’nun, dünyanın çok önemli bir sorunudur. Bunun ötesinde, Kürdlerin Kürdistan’ın böylesine bölünmesi, parçalanması paylaşılması, gerek Milletler Cemiyeti’nin, gerek Birleşmiş Milletler’in, temel ilkelerine, kuruluş amaçlarına da aykırıdır. Halbuki, Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği, İslam Konferansı gibi uluslararası kurumlara üye olan , nüfusu bir milyonun altında olan onlarca devlet, belki 40 devlet vardır. Aynı kurumlara üye olan, nüfusları ancak binlerle ifade edilen devletler de vardır.

Fakat, Dr. Bilal Şimşir’in bu konuyla ilgili hiçbir açıklaması yoktur. Böyle bir konu Dr. Bilâl Şimşir’in aklının ucundan bile geçmemektedir. Halbuki, bugün, Kürd sorunu, Kürdistan sorunu varsa, sorunun kaynağı bu dönemdir. Biri 613, ikincisi 714 sahife olan bu kitaplarda, bu konuya dikkat çekilmemesi dikkate değer bir durumdur. Kitaplarda, şüphesiz, 1915 Ermeni soykırımından, Pontus sorunundan, Asuri-Süryani sürgünlerinden, 1916 büyük Kürd sürgünlerinden de söz edilmemektedir.

Kürd sorunu nedir? Kürdistan sorunu nedir?

Kürd sorunu, Kürdistan sorunu, 1920’lerde, Milletler Cemiyeti döneminde, Kürdlerin, Kürdistan’ın bölünmesi, parçalanması, paylaşılması ve Kürdlerin bağımsız devlet kurma haklarının gasbedilmesidir. Dönemin iki emperyal gücünün, ve Yakındoğu’nun, Ortadoğu’nun, iki köklü devletinin, Türk, Arap ve Fars yönetimlerinin bu konuda yaptıkları işbirliğinin, güçbirliğinin, bu süreçdeki rolü çok büyüktür. Ulusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkının coşkulu bir şekilde savunulduğu, bu ilkenin, Yakındoğu’da, Ortadoğu’da, Kuzey Afrika’da, Güney Asya’da yaşama geçmesi için çok çabanın sarfedildiği bir dönemde, Kürdlerin başına böyle lanetli bir çorabın geçirilmesi çok dikkatle incelenmesi gereken bir durumdur. Bugün, Kürd sorunu varsa, Kürdistan sorunu varsa, kaynağı bu dönemdir. Sorun, o günlerden bugüne kadar gelmiştir. Sorun elbette uluslararası bir sorundur.

***

İfade Özgürlüğü

Dr. Bilâl Şimşir’in kitaplarının yayımlandığı dönemde, Kürdlerden, Kürdistan’dan, Kürdçe’den söz edenler çok ağır idari ve cezai yaptırımlarla karşılaşmışlardır. Ama, bu süreçte, Dr. Bilâl Şimşir’in, bildiğim kadarıyla, ifade özgürlüğünü savunan bir yazısı, bir açıklaması olmamıştır.

İfade özgürlüğü yoksa bilim ortamı da yoktur, üniversite de yoktur. Diyeceksiniz, Türkiye’de 200’ün üzerinde üniversite var. Evet var. Yine de bu ifadeyi vurgulamak gerekir: İfade özgürlüğü yoksa, kısıtlıysa bilim ortamı oluşmaz, üniversite de yoktur. Bilim ortamının oluşmasının gerekli ve yeterli koşulu ifade özgürlüğünün tam anlamıyla dört başı mamur bir şekilde yaşama geçmesidir. Bu kuşkusuz herkes için bir özgürlüktür. İfade özgürlüğü yanında ‘bilim özgürlüğü’ sağlıklı, açıklayıcı bir kavram değildir. İnsan hakları, herkes için insan haklarıdır. ‘Bilim özgürlüğü’ ise sadece bir grup akademisyen içindir. Bu bakımdan ‘bilim özgürlüğü’ insan haklarına aykırı bir kavramdır. Öte yandan ifade özgürlüğü yoksa, kısıtlıysa ’bilim özgürlüğü’ boş bir kavramdır. İstediğin kadar profesör ol, eğer resmi ideolojinin görüşlerine aykırı bir görüş açıklarsan kendini, karakolda, Cumhuriyet Savcılığı’nda, mahkemenin karşısında, cezaevinde bulabilirsin.

Gerek 1924, gerek 1961, gerek 1982 anayasalarında, ‘Herkes düşüncesini sözle ve yazı ile ifade etmekte özgürdür’ dedikten sonra, ‘ama’, ‘fakat’ diyerek, kısıtlamalar, sınırlamalar getirildiği, hatta bazı durumlarda ifade özgürlüğünün tamamen ortadan kaldırıldığı yakından bilinmektedir.

Bu temel koşul yanında, rektörün nasıl belirleneceği, senatonun oluşumu, dekanlarını belirlenmesi vs. ikinci dereceden sorunlardır. İfade özgürlüğü varsa, kısıtsız bir şekilde işliyorsa, örneğin, rektörün Cumhurbaşkanı tarafından mı tayin edileceği, mütevelli heyeti tarafından mı belirleneceği, bizzat üniversite öğretim üyeleri tarafından mı seçileceği, bu süreçte belirleyici bir konu değildir.

***

Dr. Bilâl Şimşir’i, Siyasal Bilgiler Fakültesi’ndeki öğrenciliğimden hatırlıyorum. (1958-1962) O dönmede, Dr. Bilâl Şimşir’in, Ortadoğu konusunda, Türkler, Araplar, Kürdler ilişkileri konusunda, Forum Dergisi’nde yazıları yayımlanırdı. O yazıları ilgiyle izlerdim. 1961 sonlarında, Fakülte’de, Dış Münasebetler Enstitüsü’ne giderek, o yazılar konusunda, kendisiyle küçük bir görüşmemiz de olmuştu. Dr. Bilâl Şimşir, o dönemde, Fakülte’den ayrılarak Dışişleri Bakanlığı’nda çalışmaya başlamıştı. Kitaplarını, yazılarını daha sonraki dönemlerde de izlemeye gayret ettim.

4504 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:21:22:28

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

Newroz 2024 Akre Üç Kitap Hazro Beyleri Simurglar Mehmet Bayrak’ın Kürt Kimliği Mücadelesi Şeyh Said Direnişi İle İlgili İki Kitap Diyarbakır Kitap Fuarı 2023 Ermeni ve Rum Mallarının Türkleştirilmesi Ehmedê Xanî’nin Hatırası Üzerine Abdurrahman Önen-Erdnîgarîya Kurdistanê Kürtler ve Güller Cilt 3 ‘49’lar’, ‘55’ler’, ‘23’ler’ … 'Yaşamın Kıyısında' Behdinan, Barzan, Milli Lider Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler(II) Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler Yüzüncü Yılında Lozan Antlaşması Son Kız ‘Deniz’in Ütopyası’ Üzerine Rudaw TV Stockholm Kürd Sürgün Müzesi Üzerine Düşünceler Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan II Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan Diaspora Kürdleri Mele Mıstefa Barzani Ulusal Müzesi Rovîyê Xasûk Barzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi III Kendi Kendini Yönetme Hakkı ‘Ayrılıkçı Yazılar’ Peywend Yayınları Duhok Üniversitesi’nin 30. Yılı Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne II Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne Kürd Aydınları II Bedirhan Epözdemir’in Anıları Seyidlik-Şeriflik Kürdizade Ahmed Ramiz Medreseler-Üniversiteler Medya Kitabevi Birleşmiş Milletler ve Kürdler Mülteci Yaşamlar Öncü Bir Kürt Aydını 59 Yıl Sonra Şemdinli Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu III Ortadoğu Bir Ailenin Son 200 Yıllık Tarihi Tarih Okumaları, Kürdlerin Hikayesi Hewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde Konferans Theodor Herzl Bize Ne Anlatıyor? Aforizmalar Son Yolcu Irkçılık Hakkında … Aydınlar Hakkında… Latife Fegan’ın Anıları Adil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü? Kürd Aydınları İlim-Bilim Kürdçe Derslerinin Önemi Yaş 83…* Mezopotamya Uygarlığında Hakkari Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - II Bediüzzaman’ın Hançeri Doğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu* Destar Kitap-Kafe Kürdistan’ın Güney'ine Seyahat Kürd Tarihinin Yazılı Ana Kaynakları Bingöl-Van Gezi İzlenimleri Göbekli Tepe Hakkında… Güvenlik Munzur Çem’in Anıları Derve Cendere II Saatin İçindeki Sır Mehmet Öncü Kitapları Zarema, Yahudi Devleti Juli’nin Sesi ‘Ateşte Doğanlar’ Kadri Hoca… Kürt Hâkim Alevilik Üzerine II ‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı Üzerine Uygur Türkleri Başkanlık Seçimleri, ABD Üniversite Raporu OFra Bengio’nun Kürd Liderlere Eleştirisi Dr. Said Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu… Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliği Ama Onlar Kardeştiler… Mustafa Suphi ‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’ İSkan Tolun II Kürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II ‘Doğumun Ölümü’ Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî) Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine… Ermeniler, Kürdler, Azeriler Devrimci Doğu Kültür Ocakları Eylül 2020 Kürdler-Kürdistan Bir AİHM Başkanı Halepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırı Devran İskan Tolun Woodrow Wilson Harf Devrimi’nin Kürdler İçin Anlamı Mehmet Elbistan Kürtler, Şehir Şehirlileşme ‘Kürt Çalışmaları…’ Zini Gediği Katliamı Kürd Tarihini Kürdlerin Yazması… ‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II ’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ Değinmeler-2 Irkçılık Üzerine Seyid Ahmed Cebari Şengal, Afrin Mustafa Selîmî Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu Orhan Kotan’ın Şiiri Leylan - II Kürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı? Leylan Xwebûn Orta Karadeniz’de Etnisite İlişkileri Alevilik Üzerine… Güvenli Bölge Duvarımızı Yapamadık… Doktor Said Alevilik ve Tarihi Bitlis ve Ahalisi 1916 Kürd Tehciri Bir Diplomatın Anıları Xızır Nasıl Ali Oldu? Kürd Tarihi Üzerine Gözlemler Adıyla Çağırmak Kürdistan’ın Güneyinde Soykırım Kürdlerin Tarihi Milliyetçilik Üzerine Hong Kong, Kürdistan ‘Kürtlerle Türkler’ Ortadoğu’da Devletlerin Kurulması Abdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. Yıldönümü Üniversitenin Bilim Anlayışında Temel Sorunlar Cumhuriyet, 19 Mayıs 2019 'Özgürlük İçin Sanat' Helsinki’de Sosyal Forum Teknoloji, Bilim, Eğitim Milletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/Kürdistan Hewler - Duhok - Zaho Bir Tartışma Üzerine… Dönemin Romanları Eleştirilerin İzinde Rêya Heqîyê (Alevilik) ABD Ziyareti - IV ABD Ziyareti - III ABD Ziyareti - II ABD Ziyareti - I Berlin’de Dersim 37-38 Paneli Başur’da Siyaset Duhok-Hewlêr Gezisi Kürdçe Yasaklarının İşlevi ‘Aleviliğin Doğuşu’ II ‘Kimliksiz Çığlıklar’ Türkiye’de Adalet Arayışları 'Aleviliğin Doğuşu' Kürdlere Soykırım… Moskova’da Kürd Konferansı Cevat Geray’a Sevgi… Bilim Ahlakı Mahallenin Arkadaşları Selahattin Demirtaş’ın Şarkısı Canip Yıldırım Kütüphanesi Devşirmeler ve Devletsizler Dağ Kavmi - II Adaylar… Dağ Kavmi -I Geleceğini Belirleme Hakkı ve Kürdler Farhad Daftary, Şiilik Alevilik Şiizm ‘Türklük Sözleşmesi’ Timure Halil Hakkında … Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk… Celal Talabani... Kürdler Zoru Başardı… Bağımsızlık... Güvenlik... Domino Etkisi Referandum-Bağımsızlık Tartışmaları Danimarka Seyahati Sekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımı İnsanlık Araştırmaları Merkezi Fahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine… Bir Kürd... İki Kürd... Üç Kürd Yezda... Ermeniler, Kürdler… Yeni Bir KDP Kurma Çalışmaları Hasta Adam Avustralya Gezisi Hayatımdan Kesitler Birey Toplum İlişkileri Peşmergelik Yüce Bir Değerdir Kaderine Küsmek Kürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun… Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor Said Suriyeli Mülteciler Parlamento Milli Düşünce Sempozyumu Desmond Fernandes Kürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!... Kürtler Ne İstiyor? Eşkiya 28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak... Devlet, İslam, Kürdler ve Darbe Pencinarîler II Pencinarîler I Azim... 'Afrika Edebiyatı' Üzerine… Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, Ezdan Zağros’un Ötesine… Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı 'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç Söz İttifaklar Mahmut Yeşil’e Sevgi… Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon Planları Yakındoğu’nun İmhası ve Pontus Sorunu Keşiş’in Torunları Dersimli Ermeniler Anlıyorum Ama Konuşamıyorum 1128 Akademisyen Yaşar Kaya Alevilik... Elveda Güzel Vatanım Alevilerin Kitabı Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan III Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan II Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I) Komkurd-An Nelson Mandela - Aziz Sancar Barış, Yüzleşme, Müzakere İBV Hewler Temsilciliği 558. Oturma Şengal’i Ziyaret Şengal TBMM Kürdlerde/Kürdistan’da Ana Sorun Özyönetim Üzerine... Norveç Seyahati Alaine Tuoraine’e Eleştiri Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim Zaafları Güneşin Krallığı Keyakisar Barzani bir dönem daha görevde kalmalıdır Temel şart Kürdistan Ordusu! Girê Spî'nin Kurtarılması... Üniversitenin Ana Sorunu Mardin: Hüzünlü Kent Alevilik-Müslümanlık Osmanlılar ve Acemler Arasında Kürdler İslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son buldu Kürd Kültürü Neden Yağmalanıyor? Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê' İki Olay Üzerine Düşünceler Barış ve Çözüm Süreci - III Eleştiriler Ev Jin û Mêrê bi Maskê Barış ve Çözüm Süreci - II Murat Bozlak’a sevgiler... Barış ve Çözüm Süreci… Rejim, İslamileşme, Kürdler/Kürdistan Alman Şarkiyatçı Dr. Friç Soykırımlar ve Devletsiz Halklar IŞİD’in Zuhuru Şeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in Katili Ulusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/Kürdistan Bitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de Yaşam Uluslararası Bitlis Sempozyumu Barzaniler Değinmeler İfade Özgürlüğü ve ABD Türk Siyasal Kültürü Üzerine… Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/Kürdistan Anti-Kürd Uluslar arası Nizam Kürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru... Ulus İnşa Sürecinde Dilin Rolü Mustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruz Düşün Hayatında ve Edebiyatta Kurumlaşmalar Yakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in Katledilmesi Resmi İdeolojinin Temel Özelliği Roboski – Goyiler Türk-İslam Sentezi ve Kürd Sorunu Kürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudur Barış
x