‘Kürt Çalışmaları…’

Kürdlerin devletsiz kalmalarında, dönemin emperyal güçleri Büyük Britanya ve Fransa’nın şüphesiz çok büyük rolü var. Bu güçlerin, bu süreçte, Yakındoğu’nun ve Ortadoğu’nun iki köklü devletiyle, yani, Türk, Arap ve Fars yönetimleriyle işbirliği geliştirdiği de biliniyor.

İsmail Beşikci

27.07.2020, Pts | 05:55

‘Kürt Çalışmaları…’
Makaleyi Paylaş

Kürt Çalışmaları kitabında, Wendelmoet Hameling ve Hanif Barış’ın müşterek hazırladığı bir makale yayımlandı. Makale, ‘Kürt Halk Ozanları ve Dengbêjlerin Gözünden Sınırlar ve Devlet’ başlığını taşıyor. (Kürt Çalışmaları, Bahar Akademisi 1, İBV Yayınları, İstanbul, 2020, s. 51-88)

Akademisyenler, incelemelerinin sonunda şöyle söylüyorlar: ‘Bu nedenle, Kürtler söz konusu olduğunda, özerk kalma eğilimi, devletten kaçınmak şeklinde tezahür eden bir özgürlük fikrinin varlığına dalalet edebilecektir. Kendi devletine sahip olmama ve yirminci yüzyılın başlarına kadar, bir devlet kurmaya teşebbüs etmemek, sonuçta, pekâlâ, alternatif bir özgürlük vizyonu da olabilir’ (s.86)

Burada bir devlete sahip olmamak, kendisi için bir devlet oluşturmaya çalışmamak övülmektedir.

Kürdlerin devletsiz kalmalarında, dönemin emperyal güçleri Büyük Britanya ve Fransa’nın şüphesiz çok büyük rolü var. Bu güçlerin, bu süreçte, Yakındoğu’nun ve Ortadoğu’nun iki köklü devletiyle, yani, Türk, Arap ve Fars yönetimleriyle işbirliği geliştirdiği de biliniyor. Kürdlerin/Kürdistan’ın bölünmesi, parçalanması, paylaşılması bu ilişkiler ağında tasarlandı ve yaşama geçti.

Bu konuda, Kürdlerde yaşanan zaafın da önemli bir rol oynadığını dikkatlerden uzak tutmamak gerekir. Akademisyenler, Kürdlerin bu zaaflarını pozitif bir değer olarak sunuyorlar. Bu zaafa güzelleme yapıyorlar. Devlet olmaktan uzak durmak da, bir özgürlük vizyonu olabilir, diyorlar. Sınır boylarında yaşayan Kürdler için, ‘emperyal güçler arasında saf değiştirmek, imparatorluk periferilerinde ve sınır bölgelerinde yaşayan yerel egemenlerin sık sık başvurduğu bir hayatta kalma, güçlenme ve büyüme stratejisiydi. Devlet sınırlarını aşmak da sıradan Kürdler için yaygın bir pratikti.’ (s. 85) diyorlar.

Bir aşiret, hasım gördüğü bir aşiretle çatışıyor. Bu süreçte, baskı altında kalıyor ve sınırı geçerek baskıdan uzaklaşmaya çalışıyor. Karşı taraf onu hangi koşullar altında kabul ediyor? Koşulu şudur: ‘Eğer benimle birlikte, falanca güce karşı mücadeleye girersen seni kabul ederim.’ Bu ilişkiden özgürlük doğar mı? Kendisini hasım olan aşiretten kurtarabilmek için esas Kürt karşıtı güçle yani devletle işbirliğine giriyor. Bu ilişki kimseyi özgür kılmaz.

Bu iki akademisyen, süreci, Kürdlerin devlet istemediği şeklinde değerlendiriyor. Peki, devlet istemiyorlar, ne istiyorlar? İsteklerine kavuşmuşlar mı?

Devletin en önemli Kürd politikası Kürdleri Türklüğe asimile etmektir. Köylerin evlerin yakılması yıkılması, sürgünler, mecburi iskanlar bu temel politikanın gereği olarak gündeme gelmektedir. Bu politikaya karşı direnenlerin, bu politikanın uygulanmasına pürüz çıkaranların soykırıma varan operasyonlarla imha edildikleri açık bir gerçekliktir.

Soykırımın Gündeme Gelmesi

20. yüzyıl boyunca Kürdler, Kürdistan’ın çeşitli alanlarında soykırımlarla karşılaşmışlardır.

16 Mart 1988 Halepçe bir soykırımdır. 16 Mart soykırımın doruk noktasıdır. Aslında, 1983’den beri, ‘hangi gaz daha zehirlidir…’ arayışı sürecinde, 1988’e kadar, zamana ve mekâna yayılmış bir soykırım yaşanmıştır. Bu deneylerin Kürd köylerinde ve cezaevlerindeki Kürd mahkumlar üzerinde yapıldığı biliniyor.

1937-1938 Dersim, 1935 Sason, 1930 Zilan, 1927 Bingöl Guew… Bunların hepsi soykırıma varan operasyonlardır.

Hangi halklar soykırımla karşılaşıyor? Ermeniler 1915 de bir devlete sahip olsalardı kanımca soykırımla karşılaşmazlardı. Yahudiler 1930’larda, 1940’larda bir devlete sahip olsalardı bir soykırımla karşılaşmazlardı. Bu soykırımlar sürecinde, hep özgür kalmanın hesabını yapan Kürdler, özgürlüklerini koruyabilmişler mi?

Ruanda 1994. Ruanda’da, 1994 yılı Nisan -Temmuz ayları arasında 800 bin Tutsi, Hutular tarafından soykırımla yok edildi. Soykırıma uğrayanlar arasında ılımlı Hutular da vardı. Eğer o zaman, Tutsiler bir devlete sahip olsalardı, bu kadar büyük bir kırımla karşılaşmazlardı.

1995 yılı Temmuz ayında da Yugoslavya’da Slebrenitsa’da, Müslüman Boşnaklar, soykırım yaşadılar. Kadın-erkek, genç-ihtiyar, 8 binden fazla Boşnak, Sırplar tarafından uygulanan soykırımla karşılaştı. O zaman, Boşnakların bir devleti olsaydı, en azından, Bosna-Hersek Devleti içinde, güçlü bir federasyonu olsaydı. Böyle bir soykırımla karşılaşmazdı.

Bu arada, Türkiye’nin Suriye politikası da iyi irdelenmelidir. Mart 2011’de başlayan Suriye iç savaşında, Türkiye’nin Suriye politikasının esasını, Kürdlerin hiçbir kazamım elde edememesi oluşturmaktadır. Türkiye, Kürdlerin kazanımını önlemek için çok yoğun bir çaba içindedir. Rojava’daki özerk yapıyı bozmak bu çaba içinde değerlendirilmelidir. Afrin’in işgali bu çaba çerçevesinde gelişmiştir. Dikkat edelim, Kürdler için hiçbir hakkın-hukukun gerçekleşmesi istenmemektedir. Bir taraftan, ‘Kürtlerle et-tırnak gibiyiz’ denmekte diğer taraftan da Kürd olan, Kürdlüğü çağrıştıran her şey silinmeye çalışılmaktadır. Örneğin, Afrin’de Eğitimde Kürdçe’nin yasaklanması dikkate değer bir gelişmedir. Afrin’de eğitim Arapça ve Türkçe yapılmaktadır. Halbuki, Afrin bir Kürd şehriydi.

Aşiretlerin, birbirlerini tecrit ederek, bütün müdahaleleri önleyerek, kendisini belirli bir alana kapatarak özgür kalmaları özgürlük doğurmaz. Bu özgürlük vizyonu da üretmez... Çünkü her şeyden önce devletin çok yoğun bir müdahalesi vardır. Devletle işbirliği yaparak öbür müdahaleleri önlemeye çalışmak. Özgürlük doğurmaz. Çünkü, devletle iş birliği, özgürlüğün kaybı anlamına gelir. Devlet müdahalesinin amacı da zaten budur. ‘Mahkûm’, ‘firari’, ‘asi’, ‘dağ kavmi’, ‘hain’ ‘kahraman X’ (yerel kahraman) gibi kavramların bu ilişkiler ağında üretildiği açıktır. Bu kavramların hepsi de, devletle karşı özgürlük arayışı ile ilgilidir. Özgürlük, diğer aşiretlerden değil, devletten talep edilmesi gereken bir kategoridir. Özgürlük, Kürdlerin mümkün olduğu kadar birliktelik anlayışı içinde, bir bütün olarak, devletle ilişkilerinden doğacak bir kategoridir. Kürdler söz konusu olduğu zaman, ‘bir çakıl taşı bile vermeyiz’ anlayışı devletindir. Durum bu kadar açıkken, ‘biz devlet istemiyoruz’ vs. demek devletin anlayışını, isteğini, onaylamaktan, tekrar etmekten başka bir şey değildir.

.

7094 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:08:23:51

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

Newroz 2024 Akre Üç Kitap Hazro Beyleri Simurglar Mehmet Bayrak’ın Kürt Kimliği Mücadelesi Şeyh Said Direnişi İle İlgili İki Kitap Diyarbakır Kitap Fuarı 2023 Ermeni ve Rum Mallarının Türkleştirilmesi Ehmedê Xanî’nin Hatırası Üzerine Abdurrahman Önen-Erdnîgarîya Kurdistanê Kürtler ve Güller Cilt 3 ‘49’lar’, ‘55’ler’, ‘23’ler’ … 'Yaşamın Kıyısında' Behdinan, Barzan, Milli Lider Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler(II) Suyu Arayan Halklar Aşiretten Ulusallığa Doğru Kürtler Yüzüncü Yılında Lozan Antlaşması Son Kız ‘Deniz’in Ütopyası’ Üzerine Rudaw TV Stockholm Kürd Sürgün Müzesi Üzerine Düşünceler Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan II Lozan Konferansı, Kürdler ve Kürdistan Diaspora Kürdleri Mele Mıstefa Barzani Ulusal Müzesi Rovîyê Xasûk Barzani ve Kürt Ulusal Özgürlük Hareketi III Kendi Kendini Yönetme Hakkı ‘Ayrılıkçı Yazılar’ Peywend Yayınları Duhok Üniversitesi’nin 30. Yılı Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne II Kürtçülük Ahamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne Kürd Aydınları II Bedirhan Epözdemir’in Anıları Seyidlik-Şeriflik Kürdizade Ahmed Ramiz Medreseler-Üniversiteler Medya Kitabevi Birleşmiş Milletler ve Kürdler Mülteci Yaşamlar Öncü Bir Kürt Aydını 59 Yıl Sonra Şemdinli Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu III Ortadoğu Bir Ailenin Son 200 Yıllık Tarihi Tarih Okumaları, Kürdlerin Hikayesi Hewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde Konferans Theodor Herzl Bize Ne Anlatıyor? Aforizmalar Son Yolcu Irkçılık Hakkında … Aydınlar Hakkında… Latife Fegan’ın Anıları Adil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü? Kürd Aydınları İlim-Bilim Kürdçe Derslerinin Önemi Yaş 83…* Mezopotamya Uygarlığında Hakkari Kemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - II Bediüzzaman’ın Hançeri Doğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu* Destar Kitap-Kafe Kürdistan’ın Güney'ine Seyahat Kürd Tarihinin Yazılı Ana Kaynakları Bingöl-Van Gezi İzlenimleri Göbekli Tepe Hakkında… Güvenlik Munzur Çem’in Anıları Derve Cendere II Saatin İçindeki Sır Mehmet Öncü Kitapları Zarema, Yahudi Devleti Juli’nin Sesi ‘Ateşte Doğanlar’ Kadri Hoca… Kürt Hâkim Alevilik Üzerine II ‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı Üzerine Uygur Türkleri Başkanlık Seçimleri, ABD Üniversite Raporu OFra Bengio’nun Kürd Liderlere Eleştirisi Dr. Said Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu… Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliği Ama Onlar Kardeştiler… Mustafa Suphi ‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’ İSkan Tolun II Kürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II ‘Doğumun Ölümü’ Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî) Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine… Ermeniler, Kürdler, Azeriler Devrimci Doğu Kültür Ocakları Eylül 2020 Kürdler-Kürdistan Bir AİHM Başkanı Halepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırı Devran İskan Tolun Woodrow Wilson Harf Devrimi’nin Kürdler İçin Anlamı Mehmet Elbistan Kürtler, Şehir Şehirlileşme Zini Gediği Katliamı Kürd Tarihini Kürdlerin Yazması… ‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II ’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ Değinmeler-2 Irkçılık Üzerine Seyid Ahmed Cebari Şengal, Afrin Mustafa Selîmî Kemalizm ve Kürd Ulusal Sorunu Orhan Kotan’ın Şiiri Leylan - II Kürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı? Leylan Xwebûn Orta Karadeniz’de Etnisite İlişkileri Alevilik Üzerine… Güvenli Bölge Duvarımızı Yapamadık… Doktor Said Alevilik ve Tarihi Bitlis ve Ahalisi 1916 Kürd Tehciri Bir Diplomatın Anıları Xızır Nasıl Ali Oldu? Kürd Tarihi Üzerine Gözlemler Adıyla Çağırmak Kürdistan’ın Güneyinde Soykırım Kürdlerin Tarihi Milliyetçilik Üzerine Hong Kong, Kürdistan ‘Kürtlerle Türkler’ Ortadoğu’da Devletlerin Kurulması Abdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. Yıldönümü Üniversitenin Bilim Anlayışında Temel Sorunlar Cumhuriyet, 19 Mayıs 2019 'Özgürlük İçin Sanat' Helsinki’de Sosyal Forum Teknoloji, Bilim, Eğitim Milletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/Kürdistan Hewler - Duhok - Zaho Bir Tartışma Üzerine… Dönemin Romanları Eleştirilerin İzinde Rêya Heqîyê (Alevilik) ABD Ziyareti - IV ABD Ziyareti - III ABD Ziyareti - II ABD Ziyareti - I Berlin’de Dersim 37-38 Paneli Başur’da Siyaset Duhok-Hewlêr Gezisi Kürdçe Yasaklarının İşlevi ‘Aleviliğin Doğuşu’ II ‘Kimliksiz Çığlıklar’ Türkiye’de Adalet Arayışları 'Aleviliğin Doğuşu' Kürdlere Soykırım… Moskova’da Kürd Konferansı Cevat Geray’a Sevgi… Bilim Ahlakı Mahallenin Arkadaşları Selahattin Demirtaş’ın Şarkısı Canip Yıldırım Kütüphanesi Devşirmeler ve Devletsizler Dağ Kavmi - II Adaylar… Dağ Kavmi -I Geleceğini Belirleme Hakkı ve Kürdler Farhad Daftary, Şiilik Alevilik Şiizm ‘Türklük Sözleşmesi’ Timure Halil Hakkında … Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk… Celal Talabani... Kürdler Zoru Başardı… Bağımsızlık... Güvenlik... Domino Etkisi Referandum-Bağımsızlık Tartışmaları Danimarka Seyahati Sekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımı İnsanlık Araştırmaları Merkezi Fahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine… Bir Kürd... İki Kürd... Üç Kürd Yezda... Ermeniler, Kürdler… Yeni Bir KDP Kurma Çalışmaları Hasta Adam Avustralya Gezisi Hayatımdan Kesitler Birey Toplum İlişkileri Peşmergelik Yüce Bir Değerdir Kaderine Küsmek Kürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun… Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor Said Suriyeli Mülteciler Parlamento Milli Düşünce Sempozyumu Desmond Fernandes Kürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!... Kürtler Ne İstiyor? Eşkiya 28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak... Devlet, İslam, Kürdler ve Darbe Pencinarîler II Pencinarîler I Azim... 'Afrika Edebiyatı' Üzerine… Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, Ezdan Zağros’un Ötesine… Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı 'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç Söz İttifaklar Mahmut Yeşil’e Sevgi… Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon Planları Yakındoğu’nun İmhası ve Pontus Sorunu Keşiş’in Torunları Dersimli Ermeniler Anlıyorum Ama Konuşamıyorum 1128 Akademisyen Yaşar Kaya Alevilik... Elveda Güzel Vatanım Alevilerin Kitabı Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan III Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan II Uluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I) Komkurd-An Nelson Mandela - Aziz Sancar Barış, Yüzleşme, Müzakere İBV Hewler Temsilciliği 558. Oturma Şengal’i Ziyaret Şengal TBMM Kürdlerde/Kürdistan’da Ana Sorun Özyönetim Üzerine... Norveç Seyahati Alaine Tuoraine’e Eleştiri Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim Zaafları Güneşin Krallığı Keyakisar Barzani bir dönem daha görevde kalmalıdır Temel şart Kürdistan Ordusu! Girê Spî'nin Kurtarılması... Üniversitenin Ana Sorunu Mardin: Hüzünlü Kent Alevilik-Müslümanlık Osmanlılar ve Acemler Arasında Kürdler İslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son buldu Kürd Kültürü Neden Yağmalanıyor? Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê' İki Olay Üzerine Düşünceler Barış ve Çözüm Süreci - III Eleştiriler Ev Jin û Mêrê bi Maskê Barış ve Çözüm Süreci - II Murat Bozlak’a sevgiler... Barış ve Çözüm Süreci… Rejim, İslamileşme, Kürdler/Kürdistan Alman Şarkiyatçı Dr. Friç Soykırımlar ve Devletsiz Halklar IŞİD’in Zuhuru Şeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in Katili Ulusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/Kürdistan Bitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de Yaşam Uluslararası Bitlis Sempozyumu Barzaniler Değinmeler İfade Özgürlüğü ve ABD Türk Siyasal Kültürü Üzerine… Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/Kürdistan Anti-Kürd Uluslar arası Nizam Kürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru... Ulus İnşa Sürecinde Dilin Rolü Mustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruz Düşün Hayatında ve Edebiyatta Kurumlaşmalar Yakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in Katledilmesi Resmi İdeolojinin Temel Özelliği Roboski – Goyiler Türk-İslam Sentezi ve Kürd Sorunu Kürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudur Barış
x