İsmail Beşikci: Kendi Kendini Yönetme Hakkı

Kendi Kendini Yönetme Hakkı

Kendi kendini yönetme hakkı, kişinin bizzat kendisini yönetmesi şeklinde anlaşılabileceği gibi bir toplumun, bir ulusun kendisini yönetmesi veya toplumun, ulusun, başkaları tarafından yönetilmesi şeklinde de anlaşılabilir.

İsmail Beşikci

05.03.2023, Paz | 13:07

Kendi Kendini Yönetme Hakkı
Makaleyi Paylaş

Kendi kendini yönetme hakkı, kişinin bizzat kendisini yönetmesi şeklinde anlaşılabileceği gibi bir toplumun, bir ulusun kendisini yönetmesi veya toplumun, ulusun, başkaları tarafından yönetilmesi şeklinde  de anlaşılabilir.

Şu anlatımlara bakalım:

                                                                Bir

“Çalışkanlığıyla tanınan Asur halkı, kazma-kürek gücüyle yamaçları teraslayıp tarla tarımına açmış. Uzaktan izleri görülen kanallar olağanüstü bir emeğin ürünleriydi. Çevrede bir ağaç katliamı yaşanmış, orman ağaçlarının dışında meyve ağaçları da nasibin almışlardı.  Ağaçların yok edilmesiyle, geçmişte tarıma hazırlanan toprakların büyük bir bölümü erozyona uğramış. Çilekeş Asurilerin eliyle yapılmış çok az şey kalmış Kırıkdağ Vadisi’nin yerleşim alanlarında. 2600 yıllık uygarlıktan geriye sadece birkaç kilisenin temel kalıntıları var. “ İhsan Çölemerikli, Hakkari Sûretleri, Sümbül Dağı’nda Ayın Doğuşunu İzlerken, Lis Yayınevi, Ocak 2006, s. 126-127)

Austen Henry Layard (1817-1894), Ninova ve Kalıntıları (Avesta Yayınevi, 2000, İstanbul) isimli eserinde, 1845 yılında bu bölgede gezi yaptığını, vadilerin, dut, ceviz,  nar, elma, incirinde aralarında bulunduğu birçok meyve ağaçlarıyla dolu olduğunu yazmaktadır. (Söz eden, İhsan Çölemerikli, y.a.g.e. s. 108)

“19 Ağustos 2003’te, bir zamanlar dağlar arasında yeşil bir cenneti andıran, günde onlarca kervanın içinden geçtiği ve yüzlerce berîvanın patikalarında koştuğu Xanê, tam anlamıyla bir ‘Susuz Yaz’ yaşıyordu.”  (ihsan Çölemerikli, y.a.g.s. s.93)

“Bu kutsal kilise de dinsel İnanırlarına hizmet vermenin dışında, zaman zaman Osmanlı-Kürd aşiretlerinin saldırılarına hedef olmuş ve talan edilmekten kurtulamamıştı.  İnanırları, 1915’te, dönüşü olmayan yolculuğa çıkmış ve bir daha dönmelerine izin verilmemişti. Dağlar, 2600 yıllık geçmişi olan bu inanç renkliliğini yitirmekle kalmamış, bir emeğin ürünü olan kutsal manastırla birlikte, ormanlık alanlardan da yoksun kalmışlardı. Mar Abdişo Manastırı’nın ayakta kalan bölümleri diğer kiliselerde olduğu gibi, hayvan barınağına dönüştürülmüş. Dünyanın en büyük semavi dininin bir mezhebine ait bu perestgâhı ahıra dönüştürmek, yıktırılmasına seyirci kalmak, dinlerarası hoşgörüyle de bağdaşmaz” (İhsan Çölemerikli, y.a.g.e. s. 112-113)

“1915-1985 arasında Koçanis üç kez, insanlardan arındırılmıştı. Artık kültür katliamının son ve aktif aktörleri köy korucuları olmuştu. Tarihi eser yıkmaları, orman yakmaları, define arama bahanesiyle bunu yapmaları mübahtı …. Biz Berçelan’a doğru yükselirken, Katoliklerin Vatikan’ı, Ortodoksların Fener’i, ve Ezidilerin Laleş’i, konumundaki, Nasturilerin Koçanis Kilisesi bu durumdaydı” (İhsan Çölemerikli, y.a.g.e. s. 119)

Bu alıntılardan açıkça görüldüğü gibi 2600 yıllık bir geçmişi olan Nasturilerin kutsal mekanlarının harabe haline getirilmesine göz yumulmuştur. Yukarıdaki alıntılardan birinde, her gün bu yöreden yüzlerce kervanın geçtiği, patikalarında yüzlerce berîvanın koşturduğu belirtilmektedir. Bu, sözü edilen dönemlerde ticaretin yoğunluğuna, nüfusun büyüklüğüne işaret etmektedir. Bu durumda soru şu olmalıdır. Nasturi toplumu kendi kendini yönetiyor olsaydı 2600 yıl geçmişi olan bir uygarlığın maddi ve manevi kültür unsurları bu kadar yağmalanır mıydı, harabe haline getirilebilir miydi? Bir toplum kendi kendini yönetemiyorsa, kendine hasım olan güçler tarafından yönetiliyorsa bu sonuçlarla karşılaşmak doğal olarak gündeme gelir. Kendi kedini yönetme hakkının, kendi geleceğini belirleme hakkıyla yakından ilgili olduğu hatırlatalım.

 

                                                                      İki

“Badem, ceviz, dut, erik çeşitleri, nar, elma, armut, şikok, üzüm … bahçemizde bolcaydı. Bostanların ekim zamanını, ekin ekme zamanını, nohutların yeşerdiği dönemleri çok iyi hatırlıyorum. Hiç unutmam, dedem, nohutları, gelip geçenlerin yiyebilmesi için özellikle yolun kıyısına ekerdi. Bahçemizde kırmızıdan pembeye, pembeden beyaza nefis kokulu güller vardı. Gül cenneti derdik, biz oraya. “

… “Pilolog orada kalakaldı. Türk devleti şimdi Pilolog’un bütün ağaçlarını kesmiş ve her yerini mayınlamış. Annem mezarlığa bile gidemiyor. Bize mezarlarımızı ziyaret izni bile vermiyorlar.”

Kürd iş adamı Hüseyin Baybaşin,  (d. 1956) Lice’deki köyü  Pilolog’u, evlerini, bahçelerini anlatıyor. Hüseyin Baybaşin’in cezaevinden, el yazısıyla hazırladığı notları Mahmut Baksi  (1944-2000) kitaplaştırmış.

Mahmut Baksi, Teyrê Baz, Ya da, Bir Kürd İş Adamı Hüseyin Baybaşin, (Pêrî Yayınları, Aralık 1999, İstanbul, s. 174), Ayrıca bk. Mahmut Baksi, Her Kuş Kendi Sürüsüyle Uçar, Aram Yayınevi, 2000, İstanbul

Yukarıda vurgulanan önemli soruyu burada da tekrarlamak gerekir. Kürdler kendi kendilerini yönetiyor olsaydı kırsal kesimlerdeki meyve ağaçları kesilir miydi? Tarım arazileri mayınlanır mıydı? Bütün bu güzellikleri ülkenin öbür kesimlerine de yaygınlaştırmak için çaba gösterilmez miydi??

Diyeceksiniz, Diyarbakır’dan da milletvekilleri seçiliyor. Kurulan hükümetlerde Diyarbakır’dan temsilciler de atanıyor. Ama, bu süreçte, kendi kendini yönetim gerçekleşiyor, diyemeyiz. Bu temsilcilerin, bu yakma-yıkma politikalarının oluşturulmasında hiç etkin olmadığı, bu uygulamalara hiç engel olamadığı açıkça görülmektedir.

Kendi kendini yönetme önemli bir haktır. Doğal bir haktır, evrensel bir haktır. Kendi geleceğini belirleme hakkıyla da yakından ilgilidir. Kendi kendinizi yönetemiyorsanız, kendi geleceğinizi belirleyemiyorsanız veya bu yönetimde ciddi bir ağırlık oluşturamıyorsanız, aslında, size hasım olan güçler tarafından yönetiliyorsanız, mezarlarınızı bile ziyaret edemiyorsunuz, mezarlıklarınızı bile koruyamıyorsunuz.

 

Bu makale toplam: 4203 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:10:41:48
Bu gönderiye hiç yorum yapılmamış! İlk yorum yapan kişi olmak ister misin?
Nerina Azad

İsmail Beşikci

İsmail Beşikci

Yazarın Önceki Yazıları

‘Ayrılıkçı Yazılar’Peywend YayınlarıDuhok Üniversitesi’nin 30. YılıAhamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’ne IIKürtçülükAhamenişlerden İran İslam Cumhuriyeti’neKürd Aydınları IIBedirhan Epözdemir’in AnılarıSeyidlik-ŞeriflikKürdizade Ahmed RamizMedreseler-ÜniversitelerMedya KitabeviBirleşmiş Milletler ve KürdlerMülteci YaşamlarÖncü Bir Kürt Aydını59 Yıl Sonra ŞemdinliKemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu IIIOrtadoğuBir Ailenin Son 200 Yıllık TarihiTarih Okumaları, Kürdlerin HikayesiHewler’de, Soran’da ve Cambridge Koleji’nde KonferansTheodor Herzl Bize Ne Anlatıyor?AforizmalarSon YolcuIrkçılık Hakkında …Aydınlar Hakkında…Latife Fegan’ın AnılarıAdil Yargılama/Yargılanma Mümkün mü?Kürd Aydınlarıİlim-BilimKürdçe Derslerinin ÖnemiYaş 83…*Mezopotamya Uygarlığında HakkariKemalizm Ve Kürd Ulusal Sorunu - IIBediüzzaman’ın HançeriDoğu-Güneydoğu Dernekleri Platformu*Destar Kitap-KafeKürdistan’ın Güney'ine SeyahatKürd Tarihinin Yazılı Ana KaynaklarıBingöl-Van Gezi İzlenimleriGöbekli Tepe Hakkında…GüvenlikMunzur Çem’in AnılarıDerveCendere IISaatin İçindeki SırMehmet Öncü KitaplarıZarema, Yahudi DevletiJuli’nin Sesi‘Ateşte Doğanlar’Kadri Hoca…Kürt HâkimAlevilik Üzerine II‘Aleviler ve Sosyalistler’ Kitabı ÜzerineUygur TürkleriBaşkanlık Seçimleri, ABDÜniversite RaporuOFra Bengio’nun Kürd Liderlere EleştirisiDr. SaidKürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Maaş Sorunu…Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde PKK-Haşdi Şabi İşbirliğiAma Onlar Kardeştiler…Mustafa Suphi‘Kürdistan Ortadoğu’nun Polonya’sıdır’İSkan Tolun IIKürt Dil Hareketi (Harekata Zımanê Kurdî) II‘Doğumun Ölümü’Kürt Dil Hareketi (Hereketa Zimanê Kurdî)Kürdistan Bayrağı’nın ve KDP Binasının Yakılması Üzerine…Ermeniler, Kürdler, AzerilerDevrimci Doğu Kültür OcaklarıEylül 2020 Kürdler-KürdistanBir AİHM BaşkanıHalepçe arşivlerinin yakılması ve KDP’ye saldırıDevranİskan TolunWoodrow WilsonHarf Devrimi’nin Kürdler İçin AnlamıMehmet ElbistanKürtler, Şehir Şehirlileşme‘Kürt Çalışmaları…’Zini Gediği KatliamıKürd Tarihini Kürdlerin Yazması…‘Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’ II’Kürtlerin Kürt Olmama Hakkı’Değinmeler-2Irkçılık ÜzerineSeyid Ahmed CebariŞengal, AfrinMustafa SelîmîKemalizm ve Kürd Ulusal SorunuOrhan Kotan’ın ŞiiriLeylan - IIKürt Meselesiyle İlgili Bir Projen Var mı?LeylanXwebûnOrta Karadeniz’de Etnisite İlişkileriAlevilik Üzerine…Güvenli BölgeDuvarımızı Yapamadık…Doktor SaidAlevilik ve TarihiBitlis ve Ahalisi1916 Kürd TehciriBir Diplomatın AnılarıXızır Nasıl Ali Oldu?Kürd Tarihi Üzerine GözlemlerAdıyla ÇağırmakKürdistan’ın Güneyinde SoykırımKürdlerin TarihiMilliyetçilik ÜzerineHong Kong, Kürdistan‘Kürtlerle Türkler’Ortadoğu’da Devletlerin KurulmasıAbdurrahman Qassemlu’nun Katledilmesinin 30. YıldönümüÜniversitenin Bilim Anlayışında Temel SorunlarCumhuriyet, 19 Mayıs 2019'Özgürlük İçin Sanat'Helsinki’de Sosyal ForumTeknoloji, Bilim, EğitimMilletler Cemiyeti Döneminde Kürdler/KürdistanHewler - Duhok - ZahoBir Tartışma Üzerine…Dönemin RomanlarıEleştirilerin İzindeRêya Heqîyê (Alevilik)ABD Ziyareti - IVABD Ziyareti - IIIABD Ziyareti - IIABD Ziyareti - IBerlin’de Dersim 37-38 PaneliBaşur’da SiyasetDuhok-Hewlêr GezisiKürdçe Yasaklarının İşlevi‘Aleviliğin Doğuşu’ II‘Kimliksiz Çığlıklar’Türkiye’de Adalet Arayışları'Aleviliğin Doğuşu'Kürdlere Soykırım…Moskova’da Kürd KonferansıCevat Geray’a Sevgi…Bilim AhlakıMahallenin ArkadaşlarıSelahattin Demirtaş’ın ŞarkısıCanip Yıldırım KütüphanesiDevşirmeler ve DevletsizlerDağ Kavmi - IIAdaylar…Dağ Kavmi -IGeleceğini Belirleme Hakkı ve KürdlerFarhad Daftary, Şiilik AlevilikŞiizm‘Türklük Sözleşmesi’Timure Halil Hakkında …Düşmanlarını Sevindiren Bir Halk…Celal Talabani...Kürdler Zoru Başardı…Bağımsızlık...Güvenlik...Domino EtkisiReferandum-Bağımsızlık TartışmalarıDanimarka SeyahatiSekesûr’da Kürd-Alevi Soykırımıİnsanlık Araştırmaları MerkeziFahriye Adsay’ın Eleştirileri Üzerine…Bir Kürd...İki Kürd...Üç KürdYezda...Ermeniler, Kürdler…Yeni Bir KDP Kurma ÇalışmalarıHasta AdamAvustralya GezisiHayatımdan KesitlerBirey Toplum İlişkileriPeşmergelik Yüce Bir DeğerdirKaderine KüsmekKürd Halkının, Kürdistan’ın Başı Sağolsun…Kürdistan’ın Hayırlı Evladı Doktor SaidSuriyeli MültecilerParlamentoMilli Düşünce SempozyumuDesmond FernandesKürtlerin Bulunduğu Ülkeler Bölünemez!...Kürtler Ne İstiyor?Eşkiya28 Devlet Bağımsız Kürdistan’ı Tanımayacak...Devlet, İslam, Kürdler ve DarbePencinarîler IIPencinarîler IAzim...'Afrika Edebiyatı' Üzerine…Yaresan (Ehl-i Hak) Rêya Heqîyê, EzdanZağros’un Ötesine…Süleymaniye Merkez Güvenlik Karargahı'Peçar Tenkil Harekatı/1927' Üzerine Birkaç SözİttifaklarMahmut Yeşil’e Sevgi…Tunceli Kanunu, Getirdiği Esaslar ve Devletin Asimilasyon PlanlarıYakındoğu’nun İmhası ve Pontus SorunuKeşiş’in Torunları Dersimli ErmenilerAnlıyorum Ama Konuşamıyorum1128 AkademisyenYaşar KayaAlevilik...Elveda Güzel VatanımAlevilerin KitabıUluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan IIIUluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan IIUluslararası Barışı Kurma Çabaları, Kürdler/Kürdistan (I)Komkurd-AnNelson Mandela - Aziz SancarBarış, Yüzleşme, MüzakereİBV Hewler Temsilciliği558. OturmaŞengal’i ZiyaretŞengalTBMMKürdlerde/Kürdistan’da Ana SorunÖzyönetim Üzerine...Norveç SeyahatiAlaine Tuoraine’e EleştiriKürdistan Bölgesel Yönetimi’nde Yönetim ZaaflarıGüneşin KrallığıKeyakisarBarzani bir dönem daha görevde kalmalıdırTemel şart Kürdistan Ordusu!Girê Spî'nin Kurtarılması...Üniversitenin Ana SorunuMardin: Hüzünlü KentAlevilik-MüslümanlıkOsmanlılar ve Acemler Arasında Kürdlerİslam’ın barış, huzur, adalet ve eşitlik anlayışı Kerbela’da son bulduKürd Kültürü Neden Yağmalanıyor?Kürd Êzidîlerin Azizesi 'Begê'İki Olay Üzerine DüşüncelerBarış ve Çözüm Süreci - IIIEleştirilerEv Jin û Mêrê bi MaskêBarış ve Çözüm Süreci - IIMurat Bozlak’a sevgiler...Barış ve Çözüm Süreci…Rejim, İslamileşme, Kürdler/KürdistanAlman Şarkiyatçı Dr. FriçSoykırımlar ve Devletsiz HalklarIŞİD’in ZuhuruŞeyh Ahmet, IŞİD Saldırıları ve Osman Baliç'in KatiliUlusların Kendi Geleceklerini Tayin Hakkı ve Kürdler/KürdistanBitlis Anıları, 1960’lı Yıllarda Bitlis’de YaşamUluslararası Bitlis SempozyumuBarzanilerDeğinmelerİfade Özgürlüğü ve ABDTürk Siyasal Kültürü Üzerine…Birleşik Krallık, Fransa, Kürdler/KürdistanAnti-Kürd Uluslar arası NizamKürd/Kürdistan incelemelerinde temel soru...Ulus İnşa Sürecinde Dilin RolüMustafa Barzani'yi sevgiyle anıyoruzDüşün Hayatında ve Edebiyatta KurumlaşmalarYakındoğu’nun İmhası,1915 Ermeni Soykırımı ve Hrant Dink’in KatledilmesiResmi İdeolojinin Temel ÖzelliğiRoboski – GoyilerTürk-İslam Sentezi ve Kürd SorunuKürdistan sorunu her şeyden önce duruş sorunudurBarış
x