Sansüre Karşı ‘Zer’

Sansürlenmesi istenilen sahnelerden ilki, Jan’ın Dersim Katliamı’na dair bir fotoğraf sergisini gezdiği esnada, diğeri ise Dersim dağlarında dolaşırken imiş. İstanbul Film festivalinde filminin gösteriminde Kazım Öz bu sahneleri karartarak senaryosuna, film ekibine, emeğine, seyircisine sahip çıkan bir yaklaşım sergiliyor.

Aziz Yağan

29.04.2017, Cts | 19:49

Sansüre Karşı ‘Zer’
Makaleyi Paylaş

Yönetmen Kazım Öz’ün son filmi Zer vizyonda. 100 kopya ile gösterime başlayacakken uygulanan sansürün yol açtığı karışıklık yüzünden film ancak 11 kentte izlenebiliyor. Yönetmen büyük bütçeyle çektiği filmini ‘kişisel çabalar, kişisel ortaklıklar ve bakanlıktan aldığı 400 bin lira’ ile tamamlamış.

Kazım Öz filmini 2016 yılında tamamlayarak kopyasını bakanlığa teslim etmiş ve bir sorunla karşılaşmamış. Ancak, filmin vizyona girebilmesi için öncelikle ‘eser işletme belgesi’ alınması gerekiyor ve bu belgeyi veren Üst Denetim Kurulu filmin 3.5 dakikasının kesilmesini istiyor. Bu duruma göre, bakanlığın film projesi önerilerine destek sağlanması için dikkate aldığı kriterler ile eser işletme belgesi veren Üst Denetim Kurulu’nun kriterleri farklı oluyor. Son aşamada karşınıza çıkarılan bu mekanizma önceki tüm aşamaları anlamsız ve tartışmalı hale getiriyor. Üst Denetim Kurulu’nun verdiği nihai kararlar hem proje değerlendirme birimlerinin kararlarını, hem de film ekibinin emeklerini de önemsiz kılıyor.

Sansürlenmesi istenilen sahnelerden ilki, Jan’ın Dersim Katliamı’na dair bir fotoğraf sergisini gezdiği esnada, diğeri ise Dersim dağlarında dolaşırken imiş. İstanbul Film festivalinde filminin gösteriminde Kazım Öz bu sahneleri karartarak senaryosuna, film ekibine, emeğine, seyircisine sahip çıkan bir yaklaşım sergiliyor.

İster Yeşim Ustaoğlu’nun kendi filmine yaptığı otosansür olsun, isterse bakanlık sansürü olsun sonuçta biz izleyiciler toparlamakta sendelediğimiz filmleri izlemek zorunda kalıyoruz. Sansürlenmiş bir film seyirciyi tedirginleştiriyor, hangi sahnelerin ve filmin neresinde olmadığını düşündürtüyor ve filmi bir türlü bütünleyemiyorsunuz. Kazım Öz ve Yeşim Ustaoğlu’ndan sansürlü sahneleri internetten yayınlamasını rica ediyorum.

Filmde, Amerika’da babaannesinden dinlediği bir şarkı, ardından Afyon’a gidiş ve sonra bu şarkının peşine düşüş anlatılıyor. Üç kez görüntü yönetmeni değiştirilen filmde Dersim’in büyüleyici görselliğini Feza Çaldıran yansıtmış.

Bir yazımda kullandığım türkü kelimesi üzerine İsmail Beşikci bana şu notu iletmişti: “ 'Türkü' Türklere ait demektir. Türkçe bir şiir melodiyle ifade edildiği zaman 'türkü' olur. Stran, kılam gibi sözcüklerin 'türkü'diye çevrilmesi doğru değildir. Çeviride, doğrudan doğruya bu sözcülker kullanılabilir veya, 'şarkı' sözcüğünü kullanmak daha doğrudur. Kürd türküsü, Arap türküsü, Ermeni türküsü olmaz Aziz Hoca, Bunları hep 'şarkı sözcüğüyle ifade etmek gerekir” İsmail hocamın bu yerinde uyarısına sevinmiştim. Zer filminde ‘şarkı’ kelimesini kullandığı için de yönetmene ayrıca teşekkür ediyorum.

Nezahat Gündoğan, Kazım Gündoğan, Çayan Demirel ve Özgür Fındık belgesel ve filmlerle Dersim meselesini çok yönlü anlatan eserlere sahipler. Bu yapımlar göz önüne alındığında Zer oyunculukla, görsellikle, müzikle, dialogla, Dersim’in son dönemlerini ele alışıyla, temayla, yolu ve yolcuları ile, arayışı ile, bakış açısıyla, esprilerle, yer verdiği sembollerle ilgili yeni bir şey söylemiyor.

Kürtçenin hem kurmanci hem de kırmançki /zazaca lehçesine yer vermesi oldukça yerinde. Sadece yereli yansıtmakta doğallığı yakalıyor. Filmin Kürt sinemasına dahil edilebileceğine katılmıyorum. Film, bir Kürt sinemacının son filmidir.

Yönetmen Cemal Süreya, 38 Dersim fotoğraf sergisi, Atatürk portresi, Seyit Rıza, Musa Anter, Ahmet Kaya gibi sembollere yer veriyor, Ahmet Aslan’a şarkı söyletiyor. Askeri araçları çekip o günden bu güne bir şey değişmedi demek istiyor. Barbara’ya pencere kenarında çıplak halde sigara içirtiyor. 38’de çekilmiş ve çoğu belgeselde ve haberde kullanılan yani artık aşina olduğumuz bir fotoğrafta uzun süre geziniyor.

38’de Dersim’de verilen talimat gereği ya topluca makinalı tüfeklerle tarandılar ya topluca mağaralarda boğuldular ya uçurumlardan atıldılar. Ancak çoğu durumda da komutanlar erlere ‘mermi pahalı!’ demiş. Tüfek kabzası da zarar görmesin isterlermiş. Bu nedenle iki aylık bir sürede ister alevi, ister müslüman olsun sırf Kürt olduğu için 40 bin insanımızı katlettiler ve bir kısmını da meşe kütüğü ile taş ile vura vura öldürmüşler. Yani filmin aksine, insanlarımızı kurşuna dizmemek için uçuruma sürüklüyorlardı.

Zer filmi Dersim teması üzerinden ilerliyor. Aradan 79 yıl sonra bir kurşun da Jan’ın payına düşüyor. Son sahnenin etkileyici olduğunu belirtmek gerekiyor. Kazım Öz’ün belgesel alanında daha verimli olduğunu zaten kimse tartışmıyor. Sağlam bir senaryosu oluncaya dek belgesel çekmeye devam etmesini diliyorum.

Kazım Öz’ün filmine sansür uygulanmasını yönetmenlerin, sinema emekçilerinin dile getirmesi, filme gidilmesini yoğunca tavsiye etmeleri yerinde olmaz mı, dayanışma sağlamaz mı? Özellikle seyircileri her olanağı kullanarak filmi duyurmaya ve izlenmesi için çevrelerini teşvik etmeye davet ediyorum. Seyirci olarak elimizden gelen sadece bu ve bu başarıldığında etkisi büyük olacaktır.

Bu tür filmler vizyondayken kazanç sağlayamıyor. Bu nedenle yönetmenler yeni projeleri için fon arayışına giriyor ancak bu kez de sansürle de baş edilemiyor. Bu boğucu döngüyü kırmak gerekiyor. Eğer seyirciler sinema salonlarını doldurursa bu hem sansüre karşı ciddi bir duruş ve film ekiplerine moral destek olacak, hem de özgür kültürel üretim için maddi destek sağlayacak ve eleştirinin güçlenebilmesinin de yolunu açacaktır. Zer’i izlemek için bir sinema bileti yaşanan tüm huzursuzlukların dile getirilmesi ve giderilmesi için etkileyici bir başlangıç olacaktır.

7692 kişi tarafından görüldü.
Son Güncellenme:09:57:59

Aziz Yağan

Yazarın Önceki Yazıları

İlk Kim ‘KDP, Barzani İhaneti’ Dedi! Kayyum Ayanasında Görünenleri Seçebilmek Radikal Demokrasi İhraç Eden Kürde Demokrasi Yok mu! Nezihe’siz, Menderes’siz Bölge fakat XYP’li Kürd! Seçimler (IX): Hangi Seçmen HAK-PAR’a Şans Oyu Verebilir? Seçimler (VIII): PAK ve Tevger’in HAK-PAR Desteği Seçimler (VII): PKK’den Erdoğan’a Destek Demirtaş, HDP, YSP için PKK! Seçimler (VI): HDP ve YSP’siz Millet İttifakı! Seçimler (V): Seçilmişlerin Ortaklığı Değerler.. Bedeller.. Değerler.. Ahmet Türk ve Kürd Halkına Düşman Ahlaksız Kürd! Seçimler (IV): Kötünün İyileştirilmesi mi, İyiye Dokunulmazlık mı? Seçimler (III): HÜDA PAR’la Hatırlatılan Seçimler (II): Bizi …’lileşmekten Kim Koruyacak? Bursaspor Stadının İçi ve Dışı Seçimler (I): Kürdün Cumhurbaşkanlığı Seçimi Körleşmesi Deprem Bölgesinin Gönüllüleri Partiler Kürdce Anadilinde Eğitim, Kürdler, Cumhurbaşkanı Seçimi Paris Kürd Katliamı, PKK ve Kürd Partileri PKK mi, HİZBULLAH mı, JİTEM mi? ASALA’laşan PKK Suçluları ve Suçlarını Öven Devrimciler Legal Apocuların Demokrasi İttifakı ve ‘Kurdi’ Ayak Legal Apocuların Olası Yeni ‘Bedel Ödeme Zamanı’ Bölgenin Yaklaşan Zamanı ve Bilincimiz Kuzeyliliğin Esasları ve PKK’ciliğin Esasları PKK’nin, Apocuların, PKK’cilerin Kimyasal Silah Kullanıldığına Dair İddiası PKK’nin Bölgemize, KBY’ye Savaş Tehdidi ve Kuzey Toplumu Aziz Yağan: Kürdce mi, Statü mü, Yoksa İkisi Birden mi? Berlin, Kiev, Diyarbakır Kimi Kürdler HDP için Yine KürTleşmenin Eşiğinde Çocuklarını Yiyen ve Yedirten Kürd Toplumu (I) Kürdce, KürD Hareketi ve KürT Aydınları Gri Alan, Beyaz Alan, HAK-PAR, Kürd Seçmen Kılıçdaroğlu, Bablekan ve İmralı Kimi Kürdün Adalet, Eşitlik, Yardım İsteme Biçimi Kürdler Öfkeli Türk Kalabalıklarından Nasıl Korunabilir? Orman Yangınları, HDP, Öfkeli Türk Kalabalıkları ve Kürdler Manavgat Yangını ve Yaklaşan Şiddet Tehlikesi HDP’nin Kürde Kaybettirici, Kutuplaştıcı Politikası Afyon ile Kuzey Arasındaki Mekik Kaç Zengin, Kaç Vekil Çıkarır! İğneli Beşik, Mum Söndü, Kuyruklu’dan İlk Gece Hakkı’na Edebiyat Editörü, Yazar, Taşra Gönüllüsü Kürd Yazar (II) Edebiyat Editörü, Yazar, Taşra Gönüllüsü Kürd Yazar (I) Aldatılanı Aldatmak Coğrafi Statü ve Kültürel Kimlik Ayrımı PKK’den İbrahim Güçlü’ye Bir Tehdit Daha Kürdler ve Ankara İttifakları Olası Şengal Katliamını Kürdler Durdurabilmeli HDK ve Kürdistani İttifak Çalışması Kürdler Yeni Anayasada Nasıl Yer Alabilir? Ankara’da İstenmeyen HDP’nin Kaderi Kimin Elinde? Kürdce Anadili Kampanyaları ve Sivil Alan Kürdlerde ”Şimdi” nin İcadı ve İnşası(*) Trump Kürd Olsaydı Bazı Kürdler O’na Terörist Der miydi! Kürd Reformu Söylentilerindeki Eksik Kürdistan Bölgesel Yönetimi Ne Yapmalı? PKK’yi Yabancı Bir Örgütten Tanımak, Tanımlamak PKK’nin Yeri Neresi? Düşmanları Sevindirmeyenler KBY, PKK için Önlemler Almalıdır Kürdistan Bölgesel Yönetimine Çağrı Ey Dünya, Kötülüğün Kaynağı Bu Kez Ahiretsizler Kürdlerin HDP'ye mesafesi Leyla Güven’in Kürdlüğü, Berberoğlu’nun Türklüğü Osman Baydemir Apocu mu, değil mi! KürT aydını ile KürD aydını Öcalan, Aidan James, PKK PKK’yi Terk Edemeyenler ''Benim Ülkem Dilim'': Topraksız ve Statüsüz Çerçeve (I): Kangren Kulp’ta Beş Kürd Daha Parçalandı Şeyh Abdulkerim Çevik’i Öldürmeyeceksin! Uygur Türkleri, Kürdlerin Yaklaşımı ve Dünyanın Geri Kalanı Sıra Kürd Dili ve Kültüründe mi? Tanrı Vardır ve Adı da Petrunya’dır Kürd Temsiliyeti de Nesi? Ayrışalım (III) -Rojava Kahramanları- Ayrışalım (II) Ayrışalım SUSAMAM, rapçı Miraç, Kürd Yanılsaması Karşılıksız Aşığın Kürd Hali Kayyım Atamaları Kime Karşı: KürDlere mi, KürTlere mi, Halklara mı? İyaz bin Ganem’e karşı İlhan Diken!!! Bağlar Belediye Meclisi: Medeni Ölüm 160 TL İstanbul’da Seçmen ve Aday Uyumu Kürdler İçin de 'Her Şey Çok Güzel Olsun!' Selçuk Mızraklı, Zorbalık, Handan Ekici Cumartesi Anneleri ve Sivil Alan 24 Haziran’da ne yapmalıyız? HAMLE: Şuursuzluğa Karşı HAMLE: Ciddiyete Davet! Onur Ünlü’den ‘Gerçek Kesit: Manyak’ HAMLE: Yerel Seçimleri Kazanmak, ama Nasıl? Afrin’de Siviller Öldükçe Güçlenmek! HAMLE: Peki ama Hangi Partiyle? HAMLE: Reform için Yerel Seçimler Ferdinand: Daima kendiniz olun ve Tres’e ne olduğunu sormayın! Beden ve Ruh: Bağımsız Kişilikler Ali Kemal Çınar û Génco Kemal’in ‘Adalet’i ve Kürtler İşkenceciler Çocuklarını Sevebilir mi? İllegalite ve Kürdler Sesi kesilen taşlar ve onların arasında bir şair Kürdler; Rejim Yanlıları ve Karşıtlarının Fedaisi mi! Aziz Yağan-İrfan Burulday; Parlamentodaki Siyasi Partilere ve Kürd Seçmenlere Çağrı Geçmişle hesaplaşma, yarına köprü: Geçersiz oy Evet, Hayır, Boykot ve Kürdler için 4’üncü yol Biz O Hendekleri …! Ariel’den Arielle’ya: Küçük Deniz Kızı Türkiye, Almanya, Hollanda ve Nefret Söylemi Vank’ın Çocukları: Tarihsel Hakikat Mücadelesi Aziz Yağan: Türkiye’de toplumsal ve bölgesel anlamda Kürtlerin temsiliyeti yoktur Jale ve Mehmet Elbistan Vatandaş Anadilinde Konuş! Kürd Tarafı ve Post-Olgusal Siyaset Prensim, Ömrümün Kalanı Sensin! Derik Kaymakamına Sabotaj Ekşi Elmalar’a ilaveten PKK ile Nereye Doğru? Atatürk’ünü Arayan Ahmet Altan PKK Vekilleri Öldürmeyi Denedi mi! Yılmaz Erdoğan'ın Ekşi Elmalar'ı Kürdler Onursuz, Benliksiz, Haysiyetsiz mi! Kürdlerin Acılarıyla Alay! İki Ustadan Kısa Bir Film: Borrowed Time Kalandar Soğuğu: Bi Dur Be Adam! Medeni Ölüm, Alternatif Model, Fahriye Adsay Sevimsiz Düşünüşler... Halay, Abdullah Keskin, Avesta Koşun Kürtler, Köşede Kurtlar Şeker Dağıtıyor! Mustafa Kemal'in İçimizdeki Askerleri Haksızlık: 'Madımak: Carina’nın Günlüğü' Küçük Prens Kor’u Kor Yakar Demirkubuz'un Bulantısını Gözardı Etmemek Gerek Kuzeyliler Kuzey’e Sabitlendi mi? Kaplumbağa Kabuğu İçindeki 'Yitik Kuşlar'! Heine, Faşizm ve Romansero-Bimini Kürdler ve Diğer Milletler Terörist Değildir Hendek Tatbikatı sayesinde Tanrı Türk'ü Koruyacak Yas Öyküsü Cizre’de Çıkış Yokmuş, Peki Kuzey’de Var mı? İttifakın İç’ten Olanı Hey Sevgilim!.. Yok Bişey Lanetli Olan Mekanlar Değil İnsanlar IŞİD Alevilere saldırır mı? İç Savaş Kılıftır Acildir! Tüm Kürdlerin Dikkatine! Çocuklarımızı Yedirten ÖzYönetim! Sahte Kül Kedisi Bal Kabağını Yolda Yer FİLİZ KORKMAZ’ın anısına İslami Bireylere Günahkar Diyarbakır Hay Way Zaman / Dersim'in Kayıp Kızları Asasız Musa / Musayê Bê Asa Hayastan Aynı Yıldızın Altında Sen Aydınlatırsın Geceyi Bir Dersim Hikayesi Halam Geldi Günahın Dokunuşu / A Touch Of Sin Fare sen aslında... Pieta / Acı – Aziz Yağan
x